JINHA

ANKARA - Dünya Çocuk Hakları Günü'ne ilişkin açıklamalarda bulunan Gündem Çocuk Derneği'nden Ezgi Koman, Türkiye'de çocuklara ilişkin bir politika olmadığına işaret ederek, "Çocuklar için devletin geleceğe dair planı yeni hapishaneler kurmak. Halbuki önleyici mekanizmalar geliştirmesi gerekiyor" diye konuştu.

20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü olarak kabul edilmesine rağmen hala çocuk cezaevlerinde binlerce çocuk taciz, tecavüze uğruyor ve yaşamını yitiriyor. Ülkelerin geleceği olan çocuklar daha küçük yaşlarda örselenmiş duygularla büyüyor ve hayata kazandırılamıyor. Türkiye, taraf olduğu tüm uluslararası hak belgelerine rağmen çocukları ne dışarıda ne de içerde koruyacak tedbirleri almıyor. Bizzat devletin sorumluluğunda bulunan cezaevlerinde her gün çocukların hakları gasp ediliyor; işkence ve kötü muamele ile birlikte ölüm haberleri geliyor. İnsan Hakları Derneği (İHD)'nin çocuklar üzerine hazırladığı rapora göre ise veriler şu şekilde:

*Son 27 yılda Türkiye ve Kürdistan'da, güvenlik güçlerinin müdahalesi, mayın ve savaş artığı patlayıcıların patlaması sonucu 585 çocuk yaşamını yitirdi.

* 2014'te çocuklar gözaltında ve gözaltı yerleri dışında işkence ve kötü muameleye maruz kaldı.

* Cezaevlerinde fiziksel koşullarının yarattığı ihlaller bir yana, işkence ve kötü muamele, sağlık sorunları, sosyal etkinliklerden mahrum bırakılma, psikolog desteğinden yoksun bırakılma gibi pek çok ihlal yaşandı.

* 8 milyon 500 bin çocuk güvencesiz koşullarda 'işçi' olarak yaşamını sürdürüyor

* Aile içinde ve toplumsal yaşam alanlarında çocuklara yönelik şiddet, taciz, tecavüz olaylarıyla yaşam hakkı ihlalleri devam etti. Karşılaştıkları şiddet sonucu, 3 çocuk yaşamını yitirdi, 7'si yaralandı, 13'ü tecavüze ve 4'ü ise tacize maruz kaldı. 2014'te 12çocuk intihar ederken 8'i ise teşebbüste bulundu.

* Diyarbakır'da öğrenim gören 872 çocuk, Emniyet Müdürlüğü ve İl Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından isimleri, adresleri, suça karıştıkları/suça maruz kaldıkları belirtilen veya iddia edilen konularla fişlendi ve çocukların bilgileri bir internet sitesi üzerinden kamuoyunun erişebileceği şekilde deşifre edildi.

Devlet eliyle öldürülen çocuklar

İHD'nin 2014 raporuna göre ise polis ve jandarma tarafından öldürülen ve yaralanan çocuk sayısı 4 yaralı sayısı ise 7, köy korucuları tarafından öldürülen çocuk sayısı 1 yaralı sayısı ise 2 resmi hata ve ihmal sonucu ise 3 ölüm yaşandı.

Faili meçhul

*Toplumsal gösterilerde faili meçhul saldırıya uğrayan öldürülen çocuk sayısı 3

* Sınır hatlarında öldürülenler ve yaralanan çocuk sayısı 3 ölü, 7 yaralı

* Mayın ve sahipsiz bomba patlamasında 1 çocuk öldü, 9'u yaralandı

İntiharlar

* 5 kuşkulu ölüm yaşandı.

* 12 çocuk intihar etti, 8 çocuk intihara teşebbüs etti.

Aile içi şiddet

* Aile içi şiddet sonucu 5 çocuk yaralandı, 1 tecavüz, 1 taciz vakası yaşandı.

* Çocuklara yönelik toplumsal alanda şiddet bilançosu: 3 ölü, 2 yaralı şiddet, 12 tecavüz, 3 taciz

* Gözaltına alınan çocuk sayısı 444

* Tutuklanan çocuk sayısı 106

* Gözaltında işkence ve kötü muameleye maruz kalan çocuk sayısı 6

* Gözaltında Yerleri dışında İşkence ve kötü muameleyle karşılaşan çocuk sayısı 6

Yaralanan çocuklar

* Toplumsal Gösterilerde Dövülen ve Yaralanan çocuk sayısı 36

* 2 çocuk okulda şiddet sonucu zarar gördü.

Fişlenen çocuklar

* Haklarında dava açılan ve ceza verilen çocuk sayısı 518

* Fişlenen çocuk sayısı 872

* 2014'te toplam 2082 çocuk hakkı ihlali yaşandı

Adalet Bakanlığı'nın Eylül 2015 tarihli verilerine göre 2016 yılı içerisinde Diyarbakır, Hatay ve Tarsus olmak üzere 3, 2017 ve 2018 yılları içerisinde ise Kayseri ve Tekirdağ ili Çorlu ilçesinde birer yeni Çocuk ve Gençlik Kapalı Ceza İnfaz Kurumu açılacak. Bu yeni hapishanelerin her birinin kapasitesi 288 olacak. Adalet Bakanlığı önümüzdeki 3 yıl içerisinde çocuklar için 1440 ek kapasite yaratmayı amaçlamaktadır.

Türkiye'de çocuklar hapishanelerde;

* Çıplak aramalara maruz kalmakta

* Kapalı görüş uygulamasında var olan camdan ötürü ailelerine sarılamamakta, hatta dokunamamakta,

* Hapishane yönetimi tarafından verilen 3 öğün yemek dışında, içecekleri su dahil olmak üzere tüm temel ihtiyaçlarını kantinden satın alarak karşılamak zorunda kalmakta,

*Hapishane kurallarına uymadıkları gerekçesiyle 1 ay etkinliklerden men edilme, günde 21 saat olmak üzere 5 gün boyunca odaya kapatma gibi disiplin cezaları alabilmektedir.

6 yıl içerisinde hapishanelerde 10 çocuk yaşamını yitirdi

2009 yılından 29 Haziran 2015 tarihine kadar geçen 6 yıl içinde hapishanelerde 9 çocuk hayatını kaybederken 13 Kasım 2015 tarihinde kamuoyunda paylaşılan bir habere göre hapishanelerde hayatını kaybeden çocukların sayısı 10'a yükselmiştir. 2011 yılı verilerine göre 18 yaş altı çocukların %68,6'sı hapishaneden tahliye olduktan bir yıl sonra adalet sistemine yeniden dahil olmakta ve ceza almaktadır.

Almanya ve Hollanda çocuklar için sekiz kez yasa değiştirdi

Almanya, 1923'ten beri cezalandırmak yerine, çocuk ve gençlerin korunmasını benimseyerek, "daha iyisini aramak" gayretiyle yasalarını tam 8 kez değiştirmiş; çocuk ve gençlerin korunmasını, gelişmesini temel alan bir gençlik adalet sistemi inşa etmiştir. Hollanda, çocukların adalet sistemine girmesini bir kriz olarak nitelendirmiş ve çocukların sadece sosyal hizmet uzmanları ve psikologlar ile ilişki kurdukları; çocukların gelişmesini odaklayan bir sistem inşa etmiştir. Almanya ve Hollanda gibi birçok ülke çocukların ve gençlerin yüksek yararını temel alarak daha iyisini arama çabası içindedir.

Çocuk hapishanelerinin sayısı giderek artıyor

Türkiye'nin de uymakla yükümlü olduğu Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin 37.maddesinde "Bir çocuğun tutuklanması, alıkonulması veya hapsi yasa gereği olacak ve ancak en son başvurulacak bir önlem olarak düşünülüp, uygun olabilecek en kısa süre ile sınırlı tutulacaktır" denilmektedir. Türkiye'de Çocuk Koruma Sistemi, koruyucu ve önleyici hizmetler açısından yetersiz olduğu gibi, çocukların yüksek yararının söz konusu olamayacağı çocuk hapishanelerinin sayısı giderek artmaktadır.

Devlet yeni çocuk hapishaneleri inşa etmeye devam ediyor

İnsan Hakları ve Çocuk Hakları savunuculuğu yapan sivil toplum örgütleri, meslek odaları ve platformlar olarak,"Çocuk adaleti konusundaki çalışmalara çocukların ve sivil toplum örgütlerinin katılımlarını sağlamak için gereken çabayı göstermeyen Adalet Bakanlığı'nın çocuk hapishaneleri açmak konusundaki hedeflerinden endişe duyduklarını belirtti. Çocuklar için hapishane inşa ederek çocukları cezalandırmak yerine, çocuk hapishanelerinin kapatılarak, çocukları koruyan ve destekleyen, hapsetmeye alternatif yöntemlerin temel alındığı bir çocuk adalet sisteminin mümkün olduğuna inandıklarını ve gereken çabayı göstermeye hazır olduklarının altını çizen STK'lar "Bu konunun takipçisi olacağımızı belirtiyor, siyasi partileri ve Adalet Bakanlığı'nı sorumluluk almaya davet ediyoruz" dedi.

'Devletin çocuklar için gelecek planı cezaevi inşa etmek'

Gündem Çocuk Derneği'nden Ezgi Koman, Çocuk Hakları Sözleşmesi'nde çocuğun cezaevine kapatılmasının en son çare olduğunu belirterek devletin tam aksine hem çocukları kapattığını hem de daha çok kapatmak üzere cezaevi yaptığını vurguladı. Devletin üzerine düşen görevi yapmadığına dikkat çeken Ezgi," Devlet çocuk adalet sistemi konusunda görevini yerine getirmiyor. Devletin çocuklarla ilgili bir politikası yok. Çocuklar için devletin geleceğe dair planı yeni hapishaneler kurmak. Halbuki önleyici mekanizmalar geliştirmesi gerekiyor" diye konuştu.

'Suruç katliamından bu yana 34 çocuk yaşamını yitirdi'

Çocuk Cezaevleri Kapatılsın Girişimi Sözcüsü Avukat Hasan Erdoğan ise, BM Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin 1987 yılında imzalandığını Türkiye'nin ise 1990 yılında imzacı olduğunu söyledi. Sözleşmeyi imzalamasından bu yana 25 yıl geçtiğini ifade eden Hasan "Çocuk hakları sözleşmesinde temel dört madde var. Bunlar yaşama hakkı, gelişme hakkı, çocuğun yüksek yararı ve katılım hakkı. Bu maddelere baktığımızda ilk önce yaşam hakkı olmak üzere Türkiye'nin çocuk hakları alanında karnesi maalesef çok kötü" diyerek 20 Temmuz Suruç katliamından bu yana ölen 700'e yakının sivilin 34'tanesinin çocuk olduğunu söyledi.

'Çocuklar çatışmada değil sokakta öldürülüyor'

Çocukların çatışmalarda değil sokakta ve yaşam alanlarında öldürüldüğüne vurgu yapan Hasan," Keskin nişancılar tarafından öldürülen çocuklar var. En son Trabzon cezaevinde intihar ettiği bildirilen15 yaşında bir çocuğumuz var. Bu çocukların yaşam hakkı ihlal ediliyor. Bırakın gelişme hakkı ya da yarar hakkı yaşam hakkı yok. Çocuğun ifade ve örgütleme hakkı vardır. Tüm dünyaca kabul edilmiştir bu. Ama Türkiye'de çocukların duvara yazı yazması ya da lise öğrencilerin yürümesi yasak. Kamuoyunda , 'taş atan çocuklar' olarak bilinen çocukların toplumsal olaylara katılması halinde 'terörist' damgasıyla yargılanıp cezaevine gönderiliyor" dedi.

'Son beş yıl içinde cezaevlerinde 10 çocuk yaşamını yitirdi'

Geçtiğimiz günlerde Trabzon cezaevinde 15 yaşındaki E.N'nin intihar etmesiyle son 5 yıl içinde cezaevinde yaşamını yitiren 10'ncu çocuk olduğunu belirten Hasan, "Biz artık son olsun istiyoruz. Çocuklarımızın cezaevinde hayatları karartılıyor. Biz çocukla suç kavramının yan yana gelemeyeceğini düşünüyoruz. Onların algılayışı, hayata bakışı bizim gibi değil. Trabzon'da yaşamını yitiren çocuk annesine 'Ben bu koşullarda yaşayamam' diyor. Annesinin beyanı var. Annesi cezaevi yetkililerine 'çocuğum burada kalacak durumda değil' diyor. Annesi feryat ediyor. 'Ben oğlumu canlı verdim bir buçuk ay sonra bana ölüsünü verdiler. Nasıl kendisini asar' gibi çığlıkları var. Yani çocuk cezaevleri Pozantı'dan beri kamuoyunun gündeminde. Aslında bakarsanız 2006'daki Terörle Mücadele Yasasındaki değişiklikle asıl çocuk tutukluluğu cezaevlerinde tartışılır hale geldi. 2006'da çocukların Diyarbakır'daki toplumsal olaylara katılmasından sonra, o zamanın Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan'ın,'Çocukta olsa kadında gereken yapılacaktır' dedi ve TEM yasasında değişiklik yapılarak 18 yaşın altındaki çocuklarda mahkemelerde yargılandı. Ve çocuk tutuklamaları yoğun bir şekilde başladı. Yani nereden baksanız çocuk adalet sisteminin tutulur bir yanı yok" şeklinde konuştu.

'Cezaevinde çocuklara her türlü işkence uygulanıyor'

Çocukların çok ağır cezaevi koşullarında kaldığını belirten Hasan, sadece yemeğin karşılandığı onun dışındaki ihtiyaçların karşılanmadığını ifade etti. Odalarına radyo isteyen çocukların elektrik parasının fazla gelmemesi için verilmediğini söyleyen Hasan, çocukların cezaevlerinde kaldığı süre boyunca yetişkinliklere uygulanan tüm işkencelerin çocuklara da uygulandığını vurguladı. Ailesinden uzakta olan çocukların ailesinden yardım alamadığını belirten Hasan cezaevlerinde çocuk çalıştırılmanın yasak olduğu halde uygulandığını dile getirdi. Çocukların çok ağır bedeller ödediğini vurgulayan Hasan, "Çocukların gelecek umudu yok ediliyor. Cezaevinde kaldığı sürece çocuk her şeyden uzaklaşıyor. Cezaevinden çıkan çocukların yüzde yetmişi tekrar cezaevine dönüyor. Dolayısıyla çocuk cezaevinin ne topluma, ne çocuklara hiç bir şekilde faydası yok. Tam tersine her seferinde daha büyük daha derin yaralar açıyor. Bu sebeple biz çocuk cezaevlerinin kapatılmasıyla ilgili mücadelemizde kararlıyız. Çocuk cezaevlerini kapattırana kadar da mücadelemiz devam edecek" dedi.

(he/dk)