JINHA

İZMİR - Prof. Dr. Zeliha Mete'nin atık sebze ve ağaçlarının liflerinden oluşturduğu doğal kâğıtlar adeta endüstriyel ürünlere tepki niteliğinde. Bitki atıklarının doğal kâğıt ve obje olarak geri dönüştürülmesinin "doğaya bir geri dönüş" olarak nitelendiren Zeliha, bitki lifleriyle doğal kâğıtlarının oluşmasıyla sanata alternatif bir malzeme oluşturulabileceği, çevre ve ağaç talanının önüne geçilebileceğinin mesajını veriyor.

Uzak Doğu ülkelerine yaptığı ziyaretler sırasında tanıştığı atık bitkilerle kağıt yapımını Türkiye'ye döndükten sonra hayata geçiren Prof. Dr. Zeliha Mete, atık sebze ve ağaçlarının liflerinden oluşturduğu doğal kâğıtlar adeta endüstriyel ürünlere cevap niteliğinde. Doğadaki bitkileri sanatseverlerin elinde bir malzemeye dönüştürmek amacıyla doğal kâğıda dönüştürdüğünü belirten Zeliha, " Sebzelerden, yapraklardan ve bitki olarak gördüğümüz ağaç dallarından itibaren oluşturduğumuz doğal kâğıtları doğaya bir dönüşüm olarak adlandırdım. Bitki liflerini malzeme olarak kullanacak bir şekle dönüştürmüş olduk. Ana konseptimizi doğaya geri dönüş olarak belirledik" dedi.

'Sanata alternatif bir malzeme'

Ağaç liflerinden kâğıt elde edilmesini bir talan olarak adlandırılmaması gerektiğini belirten Zeliha, "Ağaç liflerini çıkartırken bunu ağaçların katliamı şeklinde değil, budanma zamanı kesilen taze dallardan elde ediyorum. Hem bu şekilde çevre kirliliğini önlemiş oluyoruz hem de sanata alternatif bir malzeme üretmiş oluyorum" diye konuştu.

'Kâğıt yapmaktan çok bitki toplarken zorlandım'

Kâğıtları yapmaktan çok pazarlarda bitki ve sebze atıklarını toplamakta zorlandığını dile getiren Zeliha, "Akşamüstleri tezgâhların altından 'Çocuğum şunları verir misin? Şunu buraya koyar mısın?' gibi zor hareketle bitki atıklarını toplamaya çalıştım. Pazarlarda tezgâhların altındaki atıkları toplamaya devam ediyorum. Bir tezgâhtaki satıcı 'Teyzecim tamam gir tezgâhın altına topla ama bak parmağında yüzük üstün başında düzgün biraz para ödeyipte daha tazesini yedirsen olmaz mı?' dedi. Orada ben kâğıt yapıyorum desem inanmayacaktı. İlaç yapıyorum diyerek geçiştirdim" ifadelerinde bulundu.

'Çevre kirliliği ve ağaç talanı önlenebilir'

Aslında bitki liflerinden kâğıt yaprak çevre ve ağaç talanının önüne geçilebilme noktasında bir adım olabileceğinin altını çizen Zeliha, "Uzak Doğu ülkelerinde bitki liflerinden yaptıkları kâğıtları insanlar orada satıyor. Hem çevre kirliğini dönüşüm yaparak engelliyorlar hem de kendi ekonomilerini oluşturuyorlar. Çevre kirliği açısından dönüştürülmesi güzel ama burada endüstriyelle bu ne kadar sağlanabilir, bilemiyorum. Bitki liflerini kâğıda dönüştürürken daha çok sanatsal gözle bir malzeme yapmak istedim" şeklinde konuştu.

Zeliha, son olarak bitki liflerinden nasıl kağıt yapıldığını şu sözlerle anlattı:

"Taze budanmış ağaç dallarını yaklaşık 30-40 cm boyutunda, enginar kabuk ve sapları, muz yaprağı ve gövdesi, pırasa, taze soğan sapları, palmiye yaprakları vs. gibi bitkiler 2-3 santim boyutunda kesilir. Kestikten sonra yaklaşık 3 saat su ile kaynatıyoruz. Dış kabuklar iç gövdeden soyularak alındıktan sonra, kabuklar ağırlığınca yüzde 20 oranında alkali (sodyum karbonat, sodyum hidroksit veya odun külü) ilave edilmiş suda (pH=10,11) yaklaşık bir saat kaynatılır. Kaynatıldıktan sonra süzülerek bol su ile nötralleşme noktasına kadar (pH=7) yıkanır. Yıkanarak süzülen lifler daha ince liflere ayrılmak üzere tahta tokmakla dövülür ve dövülen lifler blender kullanılarak su ile açılır. Hazırlanan kağıt hamuru su dolu tekne içine yerleştirilmiş eleğe dökülür ve hızla yukarı kaldırılır. Elde edilen yaş kağıt tabakası üzeri süngerle preslenerek suyu uzaklaştırılır ve dayanım kazanması için preslenir. Nemli kağıt tabakaları asılarak veya su emici kumaşlar arasında kurutulur."

(mb/mg)