JINHA

ANKARA - ‘Emek Süreçleri ve Kadın’ panelinde konuşan akademisyenler, kadınların mevsimlik tarım işçiliğinde aktif olmasına rağmen ikincil konuma düşürüldüğüne dikkat çekti. Akademisyenler ayrıca mevsimlik tarım işçisi genç kadınların ailenin erkek üyelerinin ‘işsizlik sigortası’ haline getirildiği kaydetti.

Türk Sosyal Bilimler Derneği tarafından ODTÜ’de düzenlenen 14. Ulusal Sosyal Bilimler Kongresi’nde “Emek Süreçleri ve Kadın” paneli düzenledi. Kültür ve Kongre Merkezi’ndeki Kemal Kurdaş Salonu’nda yapılan panellerde mevsimlik tarım işçiliğinde kadınlar konuşuldu. İlk olarak akademisyen Kezban Çelik “Tar Kentten köye işe gitmek: Gezici Mevsimlik Tarım İşçisi Genç Kadınların ‘Çölü’” isimli çalışmasını aktardı. Kezban, mesimlik işçiliğin 6 ay ve daha uzun sürede yapıldığı takdirde, kadınlar açısından yaşanan sorunları şöyle aktardı: “Erken evlenme ve yakın akraba evliliği sürmektedir. Tarlada çalışma ve yaşama ‘kader’ haline gelmektedir. Ataerkil baskılar artmakta ve genç kadınların kentsel iş piyasasına katılım girişimleri etkinlenmektedir. Genç kadınlar ailenin erkek üyelerinin ‘işsizlik sigortası’ haline gelmektedir.”
Kezban, Urfa’daki mevsimlik tarım işçileri üzerine yaptığı çalışmalarda, çocuk sayılarının fazlalığı, eğitim katılım düzeylerinin düşüklüğü, kadınların mevsimlik tarım işçiliği dışında çalışma hayatına katılmaması gibi sonuçlarla karşılaştığını söyledi.

Ordu ve Giresun’da mevsimlik tarım işçiler

Akademisyen Sebiha Kablay ise “Mevsimlik Tarım İşçilerinin Çalışma ve Yaşam Koşulları: Ordu - Giresun Örneği” çalışmasını aktardı. İki şehirdeki mevsimlik işçilerde de ücretsiz çalışma formlarının olması, güvencesiz çalışma biçimi olması ve ailelerle birlikte çocukların da çalışması gibi durumlarla karşılaştıklarını belirten Sebiha, buralarda mevsimlik işçilerin; küçük bahçe sahipleri, yerli işçiler, turist vizesiyle gelip kaçak çalışan göçmen Gürcü işçiler ve Kürt işçilerden oluştuğunu kaydetti.

Kürt işçilerin yılın yaklaşık yarısını gezci geçici tarım işçileri olduğunu söyleyen Sebiha, mevsimlik tarım işçilerinin göç yolunda karşılaştığı sorunlardan şöyle bahsetti: “İlk önemli hayati sorun göç. En fazla Kürt işçiler etkileniyor. Gürcüler turist vizesiyle geldiğinden ulaşımda sorun yaşamıyorlar. Ancak genellikle Kürt işçiler için söylersek; küçük minibüs, kamyon, eski model taşıtlarda kapasite üzeri taşıma yapılıyor. Henüz çalışacakları yere gelmeden kaza gerçekleşebiliyor, yahut sağlıksız koşullar gerçekleşiyor.”

Mevsimlik tarım işçilerinin, konaklama açısından da büyük sorunlar yaşadığını belirten Sebiha,“Sadece Giresun’daki kampta konteynır görülmüştür. Bu koyternırlar 2-3 kişilik olduğundan aileler terch etmiyor. Yılın yarısını çadırda sağlıksız koşullarda geçiniyorlar. Çadırlarda temiz su, yakacak, ısınma, hijyen, yağış ve tuvalet sorunları yaşanıyor” diye konuştu.

‘Mevsimlik tarım işçiliğinde aktif olan kadını ikincil konuma düşürülüyor’

“Doğu Karadeniz’de Kadın Emeği: Fındık Kırma Fabrikalarında Çalışanlar” çalışmasını aktaran akademisten Nihan Ciğerci Ulukan da, atarerkil ideoloji ve kadın emeğinden bahsetti. Erkeklerin kadın emeğini kontrol eden kişi olduğunu söyleyen Nihan, kadınların mevsimlik tarım işçiliğinde aktif olmasına rağmen erkekler tarafından ikincil konuma düşürüldüğünü kaydetti.

‘Kadın kendi emeğinin getirisine sahip değil’

Kadınların tarımsal ilişkilerde çok yönlü eşitsizlikle karşı karşıya kaldığını aktaran Nihan, “Kadın kendi emeğinin getirisine sahip olamamakta. Gelişmelerini sağlayacak mekanizmaların engellenmesi söz konusu. Ataerkil ideolojiyle şekillenen kadının üretim sürecindeki rolünde, eşitsiz iş yükü, emeğinin görülmezliği ve değersizliği durumları söz konusu” diye konuştu.

Kadının mülksüzleştirildiğini belirten Nihan, “Kadında mülksüzlük hakim. Toprağın miras yoluyla paylaşımında eşitsizlik var. Kendine kalacak fındık toprağından genellik vazgeçip erkek kardeşine bırakma durumları var” dedi.

‘Mülk edinme kanalları erkeksiz hanelerle açılabiliyor’

Kadınların fındık üretimine katılma biçimini, varsa hanenin fındık bahçesinde toplama sürecine katılma durumu olarak açıklayan Nihan, bu durumun ücretsiz aile işçiliği olduğunu söylerken, ileri yaşa rağmen ağır işlerin devam etmesi, sosyal güvencesizlik gibi sorunların yanında, kadınların mülk edinme kanallarını, erkeksiz hanelerle açılabildiğini kaydetti.

(sy/fk)