JINHA

İSTANBUL - Kadınının evlilik, boşanma, bedensel ve kamu yaşamındaki hakları için 23 yıldır Türkiye ve uluslararası düzeyde çalışmalar yürüten Kadının İnsan Hakları - Yeni Çözümler (KİH-YÇ), programlarıyla kadınların insan hakları konusunda yaşadıkları sorunlar ve olası çözümler için aktif şekilde çalışmaya devam ediyor.

Kadının İnsan Hakları - Yeni Çözümler (KİH-YÇ), Türkiye'de ve dünyada kadınların insan haklarını savunmak ve hayata geçirmek amacıyla kurulan bağımsız bir kadın sivil toplum örgütü. 1993 yılında kurulan dernek adını, aynı yıl Viyana'da yapılan Dünya İnsan Hakları Konferansı'nda kadın haklarının insan hakları olarak tanımlanmasından esinlenilerek aldı. Yıllar içinde Türkiye ve dünyada tanınan bir örgüt haline gelen KİH-YÇ, Türkiye'de çeşitli yasal reformlara, hak bilincinin yaygınlaşmasına ve kadının insan haklarının hayata geçirilmesine katkıda bulundu.

Müslüman toplumlarda cinsel ve bedensel hakların ilerlemesi, Birleşmiş Milletler (BM) düzeyinde kadının insan hakları savunuculuğu çalışmaları yürütürken çalışma konuları içinde şunlar bulunuyor: "Kadınların insan hakları konusunda yaşadıkları sorunları ve olası çözümleri araştırmak, ulusal ve uluslararası düzeylerdeki karar mekanizmalarını etkilemek, kadınların insan hakları konusunda ulusal ve uluslararası eğitim programları geliştirmek ve uygulamak, kadın girişimlerine yönelik, örgütlenmeyi ve cinsiyet ayrımcılığına karşı çıkabilmeyi destekleyecek yayın ve araçlar hazırlamak, Türkiye'de, bölgesel düzeyde (Ortadoğu/Kuzey Afrika ve Güney/Güneydoğu Asya) ve tüm dünyada demokrasi, kadın ve insan hakları konusunda çalışan sivil toplum örgütleri arasında etkin dayanışma ağları kurulmasına katkıda bulunmak."

AWID ödülü aldı

KİH-YÇ, çalışmaları ve programlarıyla toplumsal cinsiyet eşitliği ve toplumsal adalet alanlarındaki ilerlemelere yaptığı katkılar nedeniyle 1999 yılında Uluslararası Kadın Kalkınma Örgütü'nün (AWID) Öncü Çözümler Ödülü'nü aldı. 2007 yılında, Türkiye ve diğer Müslüman ülkelerde yaşayan kadınları bir araya getirerek oluşturduğu koalisyon ile onları cinsel, bedensel ve doğurganlık hakları konusunda bilinçlendirmesi; yine başta Türkiye'de olmak üzere kadının insan haklarının yasalarca korunması ve böylece eşitliğin sağlanması için yasal reformların gerçekleştirilmesi yönündeki çalışmaları nedeniyle Gruber Vakfı Uluslararası Kadın Hakları Ödülü'ne layık görüldü. KİH-YÇ ayrıca, 2005 yılından bu yana Birleşmiş Milletler'in (BM) Ekonomik ve Sosyal Konseyi (ECOSOC) özel STK danışmanlık statüsüne sahip.

Neden kadının insan hakları?

"Neden Kadının İnsan Hakları" sorusuna ise kadın örgütünden şöyle bir yanıt veriliyor: "Yasalar bazen kadınlar gibi erkeklerin haklarını da korumayabilir. Ne var ki, kadınların hakları ihlal edildiğinde, bu durum çoğu zaman kadınlar sırf kadın olduğu için gerçekleşir. Örneğin aile içi şiddet veya töre cinayeti dendiğinde, şiddete maruz kalan veya öldürülen kişinin erkek olduğunu kimse düşünmez. Veya 'eşit işe eşit ücret' talebi dile getirildiğinde, eşit işe eşit ücret almayanın kadın olduğu açıktır. Cinsel/bedensel şiddeti meşrulaştırmak için erkeklerin değil, kadınların giyimi ve/veya geç saatte sokakta olduğu konu edilir. Okullaşma kampanyaları 'Bütün Çocuklar Okula!' değil, 'Haydi Kızlar Okula!' sloganıyla yapılır. 'Erken/zorla evlendirme' dendiğinde kimsenin aklına yaşlı bir kadınla evlendirilen bir oğlan çocuğu gelmez. İşte bunlar ve bunlara benzer pek çok ayrımcılığa dayalı uygulama yüzünden, 'kadının insan hakları' kavramına ihtiyaç duyuyoruz."

Kadının İnsan Hakları ise şöyle sıralanıyor:

* Kadının evlilikle ilgili hakları: İstediği kişiyle evlenme hakkı, eşit miras hakkı, evlilik içinde cinsel birleşmeyi reddetme hakkı, şiddete maruz kalmama hakkı, kendi malına sahip olma hakkı, kumayı reddetme hakkı, resmi nikâh hakkı.

* Kadının boşanma ile ilgili hakları: Ev tutarak ayrı yaşama hakkı, boşanmak için mahkemeye başvurma hakkı, çocuklarının velayetini alma hakkı, nafaka alma hakkı, kendi malını beraberinde götürme hakkı.

* Kadının bedensel hakları: Kendi cinselliğini yaşama hakkı; tecavüzsüz, tacizsiz, enseste maruz kalmadan yaşama hakkı; doğum kontrolünü kullanma veya kullanmama hakkı; sağlıklı yaşama hakkı; kadının bedeninin yalnızca kendine ait olması hakkı.

* Kadının kamu yaşamındaki hakları: İstediği zaman kocasından izin almadan istediği işte çalışma hakkı, eşit ücret hakkı, eşit eğitim hakkı, kendi istediği partiye oy verme hakkı, siyasi partiye katılma hakkı, ev kadını veya tarımda aile işçisi olarak çalışsa bile sigortalı olma hakkı, dini yaşama katılma ya da katılmama hakkı.

KİHEP nasıl başladı?

KİH-YÇ, 1993 -1996 yıllarında Ankara, İstanbul ve bölgede yürüttüğü "Türkiye'de kadının insan hakları" ve "aile içi şiddet" konulu saha araştırmaları iki gerçeği çok çarpıcı bir biçimde ortaya koydu: Kadınlar yasal haklarını bilmiyorlardı ve kullanmıyorlardı. Türkiye'de bağımsız yerel kadın örgütlenmelerinin sayısı son derece kısıtlıydı. Bu araştırmaların sonuçları ve saptanan ihtiyaçlar doğrultusunda, Kadının İnsan Hakları - Yeni Çözümler Derneği 1995 yılında Kadının İnsan Hakları Eğitim Programı'nı (KİHEP) geliştirdi. KİHEP gerek ulusal gerekse uluslararası düzeyde, yazılı ve sözlü yasaların kadınların yaşamlarını nasıl şekillendirdiği konusunda bilinçlenmesine, hakları ve yasaları öğrenmenin yanı sıra onlar karşısında eleştirel bir bilinç kazanmasına, hakları yaşama geçirme becerilerini edinmesine ve toplumsal değişimi harekete geçirme gücüne ulaşmasına yönelik bir eğitim programı. Küçük grup çalışmalarına dayalı katılımcı yöntemlere bağlı kalınarak geliştirilen KİHEP iki aşamadan oluşuyor. Birinci aşamada, 25 katılımcı ile 12 gün süren bir KİHEP Grup Yönlendiriciliği Eğitimi yer alıyor. İkinci aşamada ise, bu eğitimi tamamlamış olan grup yönlendiricileri kendi yerel gruplarını oluşturuyorlar ve Kadının İnsan Hakları - Yeni Çözümler'in (KİH-YÇ) süpervizyonuyla 4 ay boyunca, 20-25 kadın katılımcıya haftada bir 3-4 saatlik eğitim veriyorlar.

Kadınlarla Mor Bülten

Kadınlarla Mor Bülten, yıllar içinde yaygınlaşarak ülke çapında uygulanmaya başlanan Kadının İnsan Hakları Eğitim Programı'nın (KİHEP) dayanışma ağı içerisinde yer alan, onlarca farklı ilden KİHEP eğiticileri, katılımcıları ve diğer KİHEP çalışanları arasında iletişim ve dayanışmayı daha canlı kılmak amacıyla Şubat 2006'dan beri düzenli olarak yayınlanıyor. KİHEP'liler Mor Bülten sayfalarında sadece haberlerini, deneyimlerini, duygu ve düşüncelerini paylaşmakla kalmıyor, aynı zamanda yolladıkları resim ve öykülerle de kendilerini özgürce ifade edebiliyor. Mor Bülten'de KİHEP'ten haberlerin yanı sıra kadın hareketinden, dünyadan ve kadın örgütlerinden haberler ve hukuki gelişmeler kadınlarla paylaşılıyor.

Daha fazla bilgi için kadinininsanhaklari.org adresini inceleyebilirsiniz.

(gc)