JINHA

İSTANBUL- 1. Dalga Feminist Hareket Osmanlıda Feminizm ve Ermeni Feministler başlıklı panelde konuşan çevirmen yazar Hülya Osmanağaoğlu, Ermeni feminist yazar Zabel Yaseyan'a değinerek, "Zabel kadınların barış politikasına sahip çıkması gerektiğini söylüyordu. Ve kadınlar kendi ülkeleri katliamcı bir savaşa girdiğinde bu savaşta rol almazken, kendi ülkelerine bir saldırı olduğunda özsavunma gücü kurduklarını söyleyen yazılar yazdı" dedi.

Nar Zortonk tarafından "1.Dalga Feminist Hareket, Osmanlı'da Feminizm ve Ermeni Feministler" konulu panel, Ermeni Kültürü ve Dayanışma Derneği'nde düzenlendi. Panele konuşmacı olarak katılan yazar ve çevirmen Hülya Osmanağaoğlu, dönemin kadın yayınlarından örnekler verdi. Kadın tarihi ve feminist tarih ayrılmasından bahseden Hülya, "Avrupa'da ilk etapta Fransız devrimi çağında kadınları eşitliğin parçası olmadıklarını fark ederek başlıyorlar birinci dalga feminizm tarihine. Baktığımızda Diren filminde de kadınlar eşitlik özgürlük kardeşlik kavramlarının kendilerini içermediğini görüyorlar ve hakları için mücadele ederken, 'bizim de ilk etapta seçme hakkımız olursa erkekler bizi de dikkate alacaklar' diyerek mücadeleye başlıyorlar. Osmanlı feminist harekette de benzer bir durum görüyoruz" dedi.

'Ermeni kadınlarının yazılarında adalet vurgusu ön planda'

Osmanlıda ilk kadın dergisinin Rum kadınlar tarafından çıkarıldığının bilgisini veren Hülya, "1867'de Ermeni kadınların dergisi çıkıyor. Bir eşitlik talebi yerine kadınların insanca hakları vardır ve 'anneyiz anneliğimizle eş değeriz ve bunun için iyi eğitim almalıyım' talebi ile yola çıkıyorlar" diye konuştu. Ermeni kadınlarının yazılarında ise bir adalet vurgusunun öne çıktığını dile getiren Hülya, ilk vurgunun ise eğitim olanaklarına yapıldığını ve ilk etapta kadınlara yönelik cemiyetlerde örgütlendiklerini söyledi. Ermeni feminist yazar Zabel Yaseyan'ın 1908 devrimini yetersiz bulduğunu ifade eden Hülya, Zabel'in kadınların eğitiminin önemini vurguladığını ve bunun Kürt kadınlarının anadil mücadelesine benzediğini söyledi. Kadınların yazarak kazandıkları deneyimi yaygınlaştırdıklarını belirten Hülya, bu yayınların kadınlar için ideolojik bir çerçeve çıkardığını sözlerine ekledi.

'Müslüman kadınlar bağımsız örgütlenmeden yanaydı'

Zabel'in Rusya, Mısır ve farklı ülkelerdeki kadınların özgürlüğü için de yazdığını aktaran Hülya, "Zabel kadınların barış politikasına sahip çıkması gerektiğini söylüyordu. Ve kadınların kendi ülkeleri katliamcı bir savaşa girdiğinde bu savaşta rol almazken, kendi ülkelerine bir saldırı olduğunda özsavunma gücü kurduklarını söyleyen yazılar yazdı" dedi. Müslüman kadınların ise bağımsız örgütlenmelerden yana olduklarını dile getiren Hülya, "Onlar ise 'ne kadar kapanacağımıza erkekler karışmasın' diyorlar. Eğitim hakkı ve memurluk hakkı için mücadele ediyorlar" diye ifade etti.

1919 Kürt kadınlar Teali Cemiyeti'nin ve Çerkes kadın cemiyetinin kurulduğunu söyleyen Hülya, 1923 yılında cemiyetlerin kapatıldığını aktardı. Hülya konuşmasının ardından Osmanlı döneminde kaleme alınmış yazıların bazılarından örnekler verdi.

(ck-öç/ödk/mg)