JINHA

AMED - İHD Diyarbakır Şubesi Kürdistan'da 2016'nın 3 aylık hak ihlalleri raporunu açıkladı. Şube Başkanı Raci Bilici, 3 ay içinde Kürdistan'da hak ihlalinin tavan yaptığına dikkat çekerek, Kürdistan'da 3 ay içerisinde 8 bin 127 hak ihlalinin yaşandığını belirtti.

İHD Diyarbakır Şubesi, 2016 yılının ilk 3 ayında Kürdistan'da yaşanan hak ihlalleri raporunu dernek binasında düzenlediği basın toplantısı ile açıkladı. İHD Diyarbakır Şubesi Başkanı Raci Bilici konuşmasına, raporun açıklanma toplantısına ana akım medyanın katılmamasını eleştirerek başladı. Raci, "Hükümet yanlısı basın hak ihalelerinin tespitine yönelik yapmış olduğumuz açıklamaya katılma gereği duymadı. Hükümet baskısı altında hareket etmek basın ahlakı noktasında etik değildir" dedi. İnsan hak ihlallerinin 2016 yılının ilk üç ayında yaşanan çatışmalı ortam ile birlikte tavan yaptığına dikkat çeken Raci, sivil yargısız infazlar, işkence ve kötü muamele, toplanma ve gösteri hakkına yönelik müdahaleler, askeri operasyonlar nedeniyle meydana gelen ihlaller, düşünce ve ifade özgürlüğü, basın özgürlüğü, konut dokunulmazlığı, kadına ve çocuklara yönelik şiddet, ekonomik ve sosyal haklardaki kayıplar gibi pek çok değişik ve kategorik konularda hak ihalelerinin açığa çıktığına vurgu yaptı.

'97 polis ve asker yaşamını yitirdi'

2016 yılının ilk üç ayında, 97 polis ile askerin yaşamını yitirdiğini ve 236 devlet gücünün de yaralandığını aktaran Raci, "126 örgüt militanı yaşamını yitirirken, 3 örgüt militanı ise yaralanmıştır. Operasyon sırasında yaşanan çatışmaların ortasında kalan 15 sivil yurttaş yaşamını yitirirken, 15 yurttaş da yaralanmıştır. 3 kişi PKK militanları tarafından alıkonulurken, örgütün güvenlik birimlerine yönelik gerçekleştirdiği bombalı saldırılar sırasında ise, 5 sivil yurttaş yaşamını yitirmiş, 44 sivil yurttaş ise yaralanmıştır" bilgilerini paylaştı.

'3 ayda 30'u çocuk 547 kişi tutuklandı'

Kürdistan'da çoğunluğu sokağa çıkma yasakları süresi içerisinde olmak üzere 279 kişinin devlet güçleri tarafından açılan ateş sonucu yaşamını yitirdiğini 91 kişi ise yaralandığını ifade eden Raci, devlet güçleri tarafından 53 toplumsal gösteriye müdahalede bulunulduğunu ve gerçekleşen orantısız müdahalelerde, en az 28 yurttaşın çeşitli şekillerde yaralandığını kaydederek, "1105 ev ve işyerinin baskına maruz kaldığı 2016 yılının ilk üç ayında, 95'i çocuk 2 bin 274 kişi gözaltına alınmıştır. 30'u çocuk 547 kişi ise tutuklanmıştır. Gözaltında ve gözaltı yerleri dışında cinsel saldırıya varan insanlık dışı muameleler gerçekleştirilmiş, insanlık onuru hiçe sayılmıştır. Gözaltında 82 yurttaş işkenceye maruz kalırken, 59 yurttaş da ev baskınları ve sokak ortasında güvenlik güçlerinin şiddeti ile karşı karşıya kalmıştır" dedi.

'Cezaevlerinde 247 tutsak sürgün edildi'

Cezaevlerinde artan hak ihlallerine de vurgu yapan Raci, özellikle de Diyarbakır D Tipi Cezaevi'nde 6 PKK'linin firar etmesi ardından, cezaevinde olağanüstü hal koşulları uygulandığını, tutsakların temel haklarından mahrum bırakılarak çeşitli baskılara maruz kaldığını anlattı. Benzer uygulamaların bölge cezaevlerinde de yaşandığını belirten Raci, "2016 yılının ilk üç ayında bölgede bulunan cezaevlerinde hiçbir gerekçe gösterilmeden 247 mahpus, ailelerinden uzak illerde bulanan cezaevlerine sürgün edilmişlerdir. Çoğu sürgünler sırasında olmak üzere, cezaevlerinde en az 55 mahpus işkenceye ve kötü muameleye maruz kaldı. Özellikle sağlık hakkı ihlallerinin hala devam ettiğini, 300'ü ağır olmak üzere 756 hasta mahpusun cezaevlerinde adeta kaderine terk edilmiş durumda olduğunu ifade etmek istiyoruz. Tecrit-izolasyon, haberleşme-iletişim hakları, işkence ve kötü muamele yine hızından hiçbir şey kaybetmeden devam eden ihlaller arasındadır" diyerek cezaevlerinde yaşanan hak ihlallerini aktardı.

'Kadın ve çocuklara yönelik şiddet arttı'

Kadına ve çocuklara yönelik şiddetin yine 3 ay içerisinde büyük bir artış gösterdiğine dikkat çeken Raci, şiddete yönelik verileri şu şekilde sıraladı: "Aile içi ve toplumsal alanda gerçekleşen erkek şiddeti sonucu ve intihara sürüklenerek, kadınlar yine katledildi. Aile içi şiddet sonucu ve toplumsal alanda 17 kadın katledilirken, 3 kadında intihar etti. Yine aile içi şiddet sonucu ve toplumsal alanda 4 çocuk katledilirken, 2 çocuk yaralanmış, 4 çocuk intihar etmiş, 2 çocuk ta cinsel istismara maruz kalmıştır. 2016 yılının ilk üç ayında devam eden sokağa çıkma yasağı uygulamalarında da kadın ve çocukların, güvenlik güçlerinin müdahalesi sonucu ve hedef gözetilecek şekilde vurularak katledildikleri görülmüştür."

'Basına yönelik korkunç hak ihlali var'

Kürdistan kentlerinde basına yönelik gözaltı ve tutuklama, soruşturma ve dava açma, işten çıkarma, haber sitelerine erişimi engelleme, işkence ve kötü muamele, haber takibini zorlaştırma gibi uygulamalarıyla basın özgürlüğü üzerinde korkunç bir sansürün ve baskının oluştuğunu ifade eden Raci, basına yönelik halk ihlallerini ise şu şekilde ifade etti: "Türkiye genelinde 30'u aşkın tutuklu gazeteci bulunurken, bu baskıya en çok maruz kalan yayın organı ise hiç şüphesiz Dicle Haber Ajansıdır (DİHA). Onlarca muhabirinin gözaltına alındığı ajansın, sadece 2016 yılının 4 ayında 7 muhabiri "Örgüt üyeliği" suçlamalarıyla tutuklandı. Aynı şekilde düşünce, ifade ve örgütlenme özgürlüğüne yönelik ihlallerde hızından hiçbir şey kaybetmedi. 2015 yılında bölgemizde, aralarında üniversite öğrencileri ve politikacılarından bulunduğu 581 kişiye politik nedenlerle soruşturma ve davalar açılmış, yine açılan soruşturma ve davalarda 58 kişiye çeşitli ve haksız cezalar verilmiştir. Ekonomik ve sosyal haklara yönelik ihlallerde ise, 871 kişi işten çıkarılmış, 476 kişiye ise idari soruşturmalar açılmış, 13 kişi sürgün edilmiştir."

Raci, çatışmalı ortamın bir an önce son bulmasını, kalıcı bir çatışmasızlık halinin ve çözüm sürecinin yeniden taraflarca müzakere edilmesi umduklarını söyleyerek, insan hakları ihlallerinin son bulduğu, özgürlüklerle dolu onurlu bir yaşam temenni ettiklerini belirtti.

Raci'nin konuşmasının ardından, İHD Bölge Temsilcisi Abdulselam İnceören'in açıkladığı rapor şu şekilde:

Yargısız İnfaz (Keyfi Öldürme, Silah Kullanma Yetkisinin İhlali ve Dur İhtarına Uymama) Polis ve Jandarma Tarafından Öldürülen ve Yaralananlar - Ölü: 279 Yaralı: 91
Cezaevlerinde Ölen ve Yaralananlar- Yaralı: 1
Gözaltında Ölümler- 1
Faili Meçhul Saldırılar - Ölen Çocuk 5
Resmi Hata ve İhmal Sonucu Ölen ve Yaralananlar - Ölen:10 Yaralanan: 7
Polis Asker İntiharları/Şüpheli Ölümler - Polis ve Asker İntiharları / İntihar Teşebbüsleri: 1
Şüpheli Polis ve Asker Ölümleri:2
Saldırıya Uğrayanlar- Gazeteci: 3, Öğrenci: 7, Doktor: 1
Silahlı Çatışmalar- Güvenlik Görevlisi: Ölü: 97 Yaralı:236, Silahlı Militan - Ölen:126 Yaralı: 3, Siviller Ölen: 15 Yaralı: 15 ,
Toplam Ölen:238 Yaralanan:254 (Not: Patlayıcılar sonucu ölen ve yaralanan güvenlik güçleri de bu rakama dâhildir)
Yasadığı Örgüt Eylemleri Sonucu- Ölen: 5 Yaralanan: 44
Sınır Hatlarında Yaşanan Ölüm ve Yaralanmalar- Ölen 14 Yarlanan: 8
Mayın ve Sahipsiz Bomba Patlaması Sonucu Ölüm ve Yaralanmalar- Kadın yaralı: 1 Çocuk Ölen: 2, Yaralanan: 1
Kuşkulu Ölümler- Erkek Ölen: 6 Yaralanan: 6, Kadın: 2, İntihar(Erkek): 3
Çatışmalı Ortam Nedeniyle Yaşanan İhlaller: Arazi, Yayla, Mera ve Otlak Yasağı - ilan Sayısı 10 Sokağa Çıkma Yasağı - ilan Sayısı 12, Militanların Cenazelerine Yönelik Uygulamalar: 2, Militanların Ailelerinden Tazminat Talebi: 2
Kadınların Yaşam Haklarına Yönelik İhlaller - Kadın İntiharları: 3
Teşebbüs Aile İçi Şiddete Uğrayan Kadınlar- Ölü: 9 Yaralı/Şiddet: 1
Toplumsal Alanda Şiddete Uğrayan Kadınlar Ölü: 6
Çocukların Yaşam Haklarına yönelik İhlaller: Çocuk İntiharları İntihar: 4
Teşebbüs Aile İçi Şiddete Uğrayan Çocuklar- Ölü: 4, Yaralı/Şiddet: 2
Cinsel İstismar: 4, Toplumsal Alanda Şiddete Uğrayan Çocuklar Cinsel İstismar: 2
İşkence Yasağı İşkence, Kötü Muamele, Onur Kırıcı ve Küçük Düşürücü Davranış ve Cezalandırma-Gözaltında İşkence ve Kötü Muamele: 82,
Gözaltı Yerleri Dışında İşkence ve Kötü Muamele: 59
Cezaevlerinde İşkence: 55
Kaçırma ve Ajanlık Tehdidi: 1
Tehdit Edilenler: 8
Gösterilerde G. Güçlerinin Müdahalesi Sonucu Dövülen ve Yaralananlar: 28
Okulda Şiddet: 1
Kişi Özgürlüğü ve Güvenliğine Yönelik İhlaller:
Gözaltına Alınanlar Yetişkin: 2274 Çocuk: 95, TOPLAM 2369
Tutuklananlar Yetişkin: 547, Çocuk:30 TOPLAM 577
Ev Baskınları: 1105
Örgüt Militanları Tarafından Alıkonulanlar: 5
Düşünce ve İfade Özgürlüğüne Yönelik İhlaller:
Yasaklanan Etkinlikler: 2
Toplatılan ve Yasaklanan Yayınlar: 5
Engellenen İnternet Siteleri: 8
Düşüncelerin İfade Edenlere Karşı Açılan Soruşturmalar:
Soruşturma Sayısı: 18, Kişi Sayısı: 552
Düşüncelerini İfade Edenlere Karşı Açılan Davalar: Dava Sayısı: 4, Kişi Sayısı: 29
Düşüncelerini İfade Edenlere Verilen Cezalar:
Dosya Sayısı: 21, Kişi Sayısı: 58
Örgütlenme özgürlüğüne yönelik ihlaller: 8,
Baskına veya saldırıya uğrayan siyasi parti, sendika, dernek, kültür kurumu siyasi parti: 12, Dernek: 4 Eğitim ve kültür kurumu: 4, Diğer: 8
Kapatılan / kapatılmak istenen siyasi parti, sendika, dernek, kültür kurumu eğitim ve kültür kurumu: 1
Toplantı ve gösteri özgürlüğüne yönelik ihlaller güvenlik güçleri tarafından müdahale edilen toplantı ve gösteriler: 53
Ertelenen, yasaklanan toplantı ve gösteriler: 18
Cezaevlerinde yaşanan ihlaller sevk uygulamaları: 247
Sağlık hakkı ihlali: 5
Tecrit ve izolasyon: 1
Disiplin cezası verilenler: 3
Haklarında soruşturma açılanlar: 1
Cezaevlerinde diğer ihlaller: 4
Ekonomik ve sosyal haklara yönelik ihlaller iş kazaları iş kazalarında ölenler: 2
İş kazalarında yaralananlar işten çıkarılanlar: 871
İdari soruşturmalar: 476
Verilen cezalar: 7
Sürgün edilenler: 13
Ücreti verilmeyenler: 2
Eğitim hakkına yönelik ihlaller üniversitelerin disiplin kurulları tarafından soruşturma açılanlar: 20
Üniversitelerin disiplin kurulları tarafından ceza alanlar: 99
Diğer hak ihlalleri sağlık hakkı ihlali: 90
Mülkiyet hakkı ihlali: 121
Konut hakkı ihlali: 4
Diğer başvurular: 28

Toplam ihlal sayısı: 8127

(sg-mb/gc)