JINHA

DERSİM - Dersim katlimında kurşuna dizilip yakılarak katledilen 24 kişiye ait kemikler, 78 yıl aradan sonra katliamın yıl dönümünde törenle toprağa verildi.


Dersim'de 1938'de Alevilere yönelik gerçekleşen katlamın üzerinden tam 78 yıl geçti. On binlerce kişinin katledildiği, hamile kadınların karınlarının süngülerle deşildiği, kadınların askerlerden kurtulmak için kendilerini uçurumlardan attığı katlimda, binlerce insan yakıldı, kurşuna dizildi. Dersim'de halkın inancına, kültür ve yaşamına karşı yaşatılan bu vahşet günümüze direniş hikayeleriyle ulaştı. Seyit Rıza'nın idam edilmeden önceki sözü belleklere kazındı: "Sizin hilelelerinizle baş edemedim bu bana dert olsun, ben de sizin önünüzde boyun eğmedim bu da size dert olsun."

Dersim halkı yitirdiklerini her yıl anarken, bu yılki anmada katliamda Canan ve Baran ailelerinden yakılarak katledildilen kişilere ait 24 kemik defnedildi. Geçen yıl Nisan ayında ulaşılan kemikler, katliamın yıldönümünde Bargini Köyü Sekesur Mezrası'nda kemiklerin bulunduğu yerde defnedildi. Define ailelerin yanı sıra, HDP Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ, HDP Dersim Milletvekili Alican Önlü, Dersim Belediyesi eşbaşkanları Nurhayat Altun ve M. Ali Bul, HDK Eş Sözcüsü Gülistan Kılıç Koçyiğit, yazar Oya Baydar, araştırmacı yazar İsmail Beşikçi, Avrupa'dan gelen akadamisyen Elaonora Iannott, DBP Eş Genel Başkanı Kamuran Yüksek, Diyarbakır Belediye Eşbaşkanı Gültan Kışanak, gazeteci Ergun Babahan, Ayşe Yıldırım, Celal Başlangıç ve yüzlerce yurttaş katıldı.

'Ocaklarımızı yok etmeye çalıştılar'

Kemiklerin bulunması için hukuki süreci yürütün avukat Cihan Söylemez, "1938'de hedef alınan sadece bedenler değil bedenlere ruh veren İkrar-ı Hak Muhammed Ali oldu" dedi. Cihan, Dersim'de Alevi inancında ve kültüründe yar alan ocakların yok edilmeye çalışıldığını da hatırlatarak, "Pir-talip ilişkisi bitirilmek istenmiş, Alevi inancının yok edilmesi için uğraş verilmiştir. 'Ewlade Kerbela ye me ' (Kerbela'nın Evlatlarıyız) sesi bu topraklardan yok edilmek istenmiştir. Bu nedenle bugün burada katledilen seyitlerimizi toprağa verirken inancımıza, tarihimize sahip çıkılması çağrısında bulunuyoruz" şeklinde konuştu.

Önce kurşuna dizdiler sonra yaktılar

Cihan, kemikleri bulunanlardan kimlik tespiti yapılabilenler arasında 11 çocuk olduğunu belirterek, yapılan Adli Tıp incelemesinin ardından da kurşuna dizilip yakıldıklarının ortaya çıktığını ifade etti. Cihan daha sonra kateledilenlerden isimlerine ulaşılanları şöyle açıkladı: "1931 doğumlu Seyyide Besime, 1934 doğumlu Seyyide Sultan, 1923 doğumlu Seyyide Kevser, 1984 doğumlu Seyit Hasan."

İkinci toplu mezar

2015 yılı Nisan ayı içinde yapılan Adli Tıp kazı çalışmaları sonrası başka bir sonuç daha ortaya çıktığına dikkat çeken Cihan, "Bu sonuç Baran ve Canan ailesine mensup fertlerin iki ayrı yerde öldürüldükleri gerçeğidir. Zira toplu mezar kazı sahasında sadece 13 Can'ımıza ait kafa tasının bulunmuş olması 11 aile ferdinin bu mezrasının farklı bir yerinde öldürüldüğünü ve ikinci bir toplu mezarın olduğunu bizlere anlatmaktadır. İkinci bir toplu mezarın açılması içinde yakın Zaman'da yeni bir hukuki süreci başlaması gerektiği aşikardır" dedi.

'Bu da size dert olsun

Diyarbakır Belediyesi Eşbaşkanı ve Bargini köyünden olan Gültan Kışanak da Dersim'in hiç bir zaman baş eğmediğini belirterek Seyit Rıza'nın "Bu da size dert olsun" sözlerini anımsattı.

Konuşmaların ardından kemikler tabutta taşınarak bulundukları alana getirildi. Zazaca ağıtların yakıldığı definde duygulu anlar yaşandı, ardından çıralar yakıldı.

(dk-aı/gc)