هەتا ئاشکراکردنی ڕوداوی تیرۆرکردنی "هەڤاڵ کەمال و وەستا سەدیق" دەبێت هەموو پێشمەرگەی دێرین و ئازادی خوازان لە سەر پێبن
Kadının Kaleminden
نەجیبە عومەر
ئێمه وهک گهلی کورد لهباشووری کوردستاندا ساڵانێکی زۆره لهناو تێکۆشانداین بۆئهوهی لهدهستی زوڵم و زۆرداری رژێمه داگیرکهره یهک لهدوایهکهکان رزگارمان بێت، لهدوای قوربانیدانیهکی بێ وێنه ههندێک دهسکهوتمان بهدهست هێناوه. ئهوهی قوربانی زۆری داوه خهڵکی نیشتیمان پهروهرو خاوهن ئیرادهو ئهوانهی کهلهبههاکانی کۆمهڵگای سروشتی و کۆمهڵگایهکی سیاسی و ئهخلاقی دانهبراون. بهشێکی زۆری ئهم چین وتویژه بوونه قوربانی و شههیدبوون و بهشێکی کهمی وهک پێشمهرگهی دێرین ئهمرۆماون. بێگوومانه لهدوای ساڵی 1992وه و ئاوابوونی حوکومهتێکی کوردی. کۆمهڵێک کهسانی ههل پهرست و بێ رهنج و گهندهڵ ئهوانهی لهرابردوداش ههر مشهخۆربوون هاتنهسهردهسهڵات و بهسیاسهتی نانهتهوهی و نادیموکراتی و ناحهقی و دروستکردنی سیستهمێکی چینایهتی، گهلیان روبهروی زۆرترین ئێش و ئازارو زهخمهتی چهوسانهوه کردهوه. ئهگهرچی باشوور ی کوردستان لهدهستی رژێمی بهعس رزگاری بوو بهڵام ئهمجارهیان ببو بهو مهیدانهی که نهک تهنها یهک داگیرکهر بهڵکوو داگیرکهری ئێران و تورکیا و ئێراق به ههموو شێوهیهک ئهسپی خۆیان تێدا تاودا. باشووری کوردستان بوه جێگهی ههموو دهزگا سیخوریه نێودهوڵهتی و ههرێمیهکان. خواستیان بیکهنه مهیدانی دژایهتیکردنی ههمووهێزه شۆرشگێریهکانی پارچهکانی تری کوردستان.
ئاشکرایه ئهم ستاتوییهی کهدایانهباشووری کوردستان بهههڵکهوت نهبوو بهڵکوو بۆئهوه ههمووخهڵکی تێکۆشهرو شۆرشگێر لهتێکۆشان پهشیمان بێتهوهو بێ باوهڕی لهناخی ههموو تاکێکی کوردا بچێنن. ئهم شێوه ئیدارهو سیاسهته تارۆژی ئهمرۆ بهردهوامهله ههرێمی کوردستاندا ههڵبژاردن ئهنجامدراوه بهڵام بههیچ شێوهیهک گۆرانکاری نهکراوه. چونکه گۆڕنکاریهکان لهناو ههمان زهنیهت و دارو دهستهدا کراوه. ئهگهرچی ژمارهیهک پارتی دهکهونه ناو دهسهڵات بهڵام ئهوهی پارتی باڵادهسته وهک هێزو دهسهڵات و وهکوو زهنیهتیش ههر (پ د ک ) ئهوانهی ئێش دهکێشن بهگشتی بنهماڵهو کهس و کاری ئهو کهسانهن کهخاوهنی شههیدن و وهژمارهیهکی له پێشمهرگهی دێرینن. بهشێکی زۆری رۆڵهی ئهو چینه زهحمهتکێشهی کهلهرابردوودا لهپێشهوهی تێکۆشاندابوو . ئهمرۆ وهک کهسانی نهتهوهی و دیموکراتخواز له پێشهوهی تێکۆشاندا لهدژی گهندهڵی و نادیموکراتی و نانهتهوهی خهبات دهکهن. لهپێناوی ئاواکردنی سیستهمێکی دیموکراتیانهی گهل و بونیاتنانی یهکێتیهکی نهتهوهی.تێدهکۆشن لهپێناوی بونیاتنانی پاراستنێکی پته و ئازادکردنی ههموو باشوری کوردستان،و بهدهست هێنانی ئازادی بۆ ههموو گهل، بههۆکاری ویژدانی زیندووویان و پهسهندنهکردنی ئهم دۆخهی کوردستان بۆچارهسهری ئهم ئاڵۆزیانه بهردهوام له گهراندابوون بهدوای تێکۆشانێکی راستهقینهدابۆئهوهی خاوهندارێتی لهههمووشههیدان بکهن و کۆتای بهم رهوشهی ئێستا بهێنن. لهساڵی 1991 بهدواوه ئهم خهڵکه دڵسۆزه لهناو ئهوپارتی و تهڤگهرو رێکخراوانهدا جێگهی خۆیان گرتووه که ههڵگری فکرو فهلسهفهی رێبهر ئاپۆن. وهک تاکه چارهسهریه بۆ کۆتای هێنانی بێ باوهری و چارهسهرکردنی کێشهکانی باشوری کوردستان و بونیاتنانی سیستهمێکی دیموکراتیانهی گهل که گهرهنتی سهرکهوتن و ئازادیهکی راستهقینهو ههتاههتاییه.
یهکێک لهو پێشمهرگه دێرینانهش ههڤاڵ کهمال بوو که لهتهمنی 16 ساڵیدا چهکی تێکۆشان دهکاته شانی و بێ دوودڵی وبهبهردهوامی و نهسروتانه خهبات دهکات له چهندین شهردا لهدژی رژێمی بهعس جێگه دهگرێت و زۆرترین داستانی قارهمانانهتۆماردهکات لهماوهی تێکۆشاندا 11 جاربرینداردهبێت. جگهلهسهنگهری شهر دهکهوێته زیندانی رژێمی بهعس و لهوێشدا بهئیرادهیهکی پۆڵاینهوه بهرخودانی دهکات. لهگهڵ ههموو ههنگاوه خێراکانی و پێک هێنانی ههموو ئهرکهشۆرشگێریهکانی بههۆکاری هۆشیاری فکری و بههێزی ههستی نهتهوهی و فیداکاریانهی لهماوهیهکی کورتدا ههست به کهماسی و ههڵهی فکری و سیاسی و پراکتیکی پارته کوردیهکان دهکات کهله سهر مۆدێلێکی کۆن بهڕێوه دهچن و بهتایبهتی زهنیهتی پارچهگهری و پشت نهبهستن به هێزی گهل وههمیشه دهوڵهتهسهردهستهکان وهک هێزبینین و تێنهپهراندنی زهنیهتی ئاخایهتی و قوڵکردنهوهی چینایهتی. لهدوای ساڵی 1991 بهدواوه زیادبوونی چهمکی دهسهڵاتخوازی و مادیاتگهرای و چهوسانهوهی ژن وپهرهسهندنی ژنکوشتن و پشتگوێخستنی ههموو تێکۆشانی فکری و پهروهردهیهکان و بن پێکردنی نرخه مهعنهوی و ئهخلاقیهکان.لهگهڵ ئهم واقعه تاڵهدا، لێگهرینهکانهکانی ههڤاڵ کهمال بهردهوامه بهدوای راستیداو ئهنجام ئاشنایهتی لهگهڵ فهلسهفهی ئاپۆچی دروست دهبێت .بههۆکاری زیرهکی و لێهاتوووی و تامهزرۆی بۆ ئهم فکروفهلسهفهیه لهماوهیهکی کورتدا دهبێتهئهندامێکی کارای پارتی چارهسهری دیموکراتی کوردستان وئهرکی بهرێوبهرایهتی دهخاته سهرشانی خۆی ، له ههرێمی شارهزورو شارباژێردا بهتایبهتی له شارۆچکهی پێنجوێندا رۆڵی کادرۆیهکی پێشهنگ دهگێریت لهبواری هۆشیارکردنهوهوی گهل و پهروهردهکردن و بهرێکخستنکردندا، لهههمووچالاکیه جهماوهریهکاندا لهدژی گهندهڵی و نادیموکراتی و لهههمانکاتدا بۆ ههمووپرسه نهتهوهیهکان چ لهسهرئاستی باشوری یان بهشهکانی تری کوردستان بۆ ههڵوێستی نهتهوهی وشهرمهزارکردنی سیاسهتی نکۆڵکردن و لهناوبردنی دهوڵهتانی داگیرکهری کوردستان بهردهوام لهسهرپێ بوو . بههێندهی خزمهتکردنی بهخهڵکی باشوری کوردستان وهک ئهرکێکی نهتهوهی و شۆرشگێری به شانازی و مۆراڵێکی بڵندهوه ئهرکی خۆی لهبهرامبهر و تێکۆشان وشۆرش له رۆژههڵاتی کوردستاندا پێکدههێنێت. بههۆکاری سیستهمی نادیموکراتیانهی حوکومهتی ههرێمی کوردستان و سیاسهتهنانهتهویهکانیان ههڤاڵ کهمال وهک ههرئاپۆچیهکی باشوری روبهروی زۆرترین ئاستهنگی بوویهوه له زیندانی کردن و ئهشکهنجهو ههرهشه دهسهڵات ههتا ههرهشهی لهناوبردن .بهڵام هیچ هێزیک ههنگاوهکانی ههڤاڵ کهمالی خاونهدهکردهوه. دهیگووت: ئهم نیمچه دهسکهوتهی کهههیه ئێمه وهک پێشمهرگهی دێرین و ئاپۆچی رۆژی ئهمرۆ بهخوێنی جهستهی خۆمان بهرههممان هێناوه.شهرمهزاریه ئهگهر لهپێناوی سهرخستنی فکری ئاپۆچی لهههرهشهکانی دهسهڵات بترسین. ئهوهی که بترسین لێی مردنێکی کۆیلایهتی و سهرشۆرانهیه.
لهماوهی کاروخهبات و تێکۆشانیدا لهبواری زهنیهت و کهسایهت و شێوازی ژیانی خێزانیدا گۆرانکاری گرنگی بهئاراستهیهکی پێشکهوتوخوازانهدا ئهنجامدا.گۆرانکاریهکی مهزنی لهناو خێزانیشدا ئهنجامدا لهشێوازێکی کلاسیکهوه کردیهخێزانێکی شۆرشگێر. و ماڵی ههڤاڵ کهمال ههمیشهوهک قوتابخانیهک بووه بۆ پهروهردهکردنی جهماوهر. بێ گوومان ههڤاڵ (چنور)یش وهک ژنێکی شۆرشگێرو ئهندامێکی ئهنجوومهنی پارتی چارهسهری بهشێوهیهک خۆراگرانه لهپێشهوهی تێکۆشاندا جێگهی خۆی گرتوو لهسهر راستی شۆرش منداڵهکانی پهروهردهکردووه .لهههمانکاتدا زۆرترین ژنی هۆشیارکردۆتهوه.
ههڤاڵ کهمال بۆخاوهندهرکهوتن له خوێنی ههموو شههیدان و پێکهێنانی ئامانجه پیرۆزهکانیان و رهنج و تێکۆشانی ههموو پێشمهرگهیهکی دێرین،شهورۆژی دادهنایهسهریهک بۆ گهیاندنی فکروفهلسهفهی رێبهرئاپۆ بهههمووتاکێکی کورد و خاوهندهرکهوتن لهههمووئهونرخ وبهها پیرۆزانهی شۆرشی گهورهی کوردستان بهرههمی هێناوه نهسرهوتووانه لهناوخهباتدابوو . بهتایبهتی بۆئهوهی هیوای و ئومێدی ههمووپێشمهرگهیهکی دێرین بگهرێنێتهوه.زۆرترین پێشمهرگهی دێرین بهفکری ئاپۆچی ئاشناکردووه.یهکێک لهو پێشمهگهدیرینانهش .(وهستا سدیق )بوو لهگهڵ خۆشهویستیهکی ههڤاڵێتی راست بۆ ههڤاڵ کهمال وهک لایهنگرودۆستێکی نزیکی تهڤگهری ئازادی خاوهنی زۆرترین خزمهت بوو.
لای ههمووکهسێک ئاشکرایه که ههڤاڵ کهمال لهماوهی تێکۆشانی رابردوویدا شاهیدی زۆرێک بکهری نادیاربووه، کهبهدهستی نۆکهران ئهنجامدراوه. وهک تیرۆرکردنی (مامهریشهو شههید ئارام (شاسوارجهلال)،عهلی عهسکهری و کارهساتی ههکاری و مارگرێت وهتد..)بهدهیان کهسی پێشهنگ و رێبهری بههێزی تێکۆشان لهئهنجامی سیاسیهتی دهسهڵاتخوازی و وابهستهی به دهوڵهتانی داگیرکهر به رووداوی بکهری نادیار لهناوبران . دیسان تیرۆرکردنی شۆرگێرانی رۆژههڵاتی کوردستان وهک(سلێمان موعینی و مهلا ئاواره وئهحمهد تۆفیق ، بهدهیان کادری پێشهنگ لهو بهشهی کوردستاندا .بهههمان شێوه کادر و سهرکردهی باکوری کوردستان وهک (دکتۆرشڤان و سهعید ئاڵچی و فایهق بوجاق) کهلهئهنجامی پهیوهندی ناتهندروست و وابهستهبوونی ههندێک لهپارتیهکانی باشوری کوردستان لهگهڵ دهوڵهتانی داگیرکهری کوردستان وهک (ئێران و تورکیا)ئهم کهسایهتیانه تیرۆرکران.
لهسهرهتای ساڵی 90 کانهوه ههتا ساڵی 2003 ژمارهیهک له سهرکردهو پێشهنگی ئاپۆچی باشوری بهدهستی پارتی دهسهڵاتدار تیرۆرکران وهک (سادق عومهر سندی و دکتۆر و رهئووف ئاکرهی) لهبههدینان و (شههید دکتۆر سیروان) لهچهمی رێزان و (شههید بهکر ههڵهبجهی)لهههڵهبجهو و ههڤاڵان (حاجی و سالار) له دهڤهری بتوێن و پشدهرو (مامۆستا تاهیر خۆشنا)له هیران هتد....)بهدهیان کهسایهتی کهپێشهنگی گهل بوون بێگوومان لهساڵی 2003 بهدواووهتیرۆرکردنی سۆرانی مامهحهمهو زهردهشت عوسمان کاوه گهرمیان و بهدهیان رۆژنامهنوسی تر.
بێگوومان هیچ یهک لهم رووداوه تیرۆرستیانه ئاشکرانهکران.ئهمهش بووههۆکاری پهرهسهندنی گهندهڵی و زیادبوونی سیاسهتی نانهتهوهی .ئاشکرایه ئهم سیاسهتانه بهرههمی ئهخلاق و کلتوری (پارتی دیموکراتی کوردستان)ه.بهڵام ههندێک لهم شههیدانه لهژێر دهسهڵاتی(یهکێتی نیشتیمانی کوردستاندا )ئهنجامدراوه. پارتیهکانی تری ناو دهسهڵاتیش لهبهرامبهرئهم روداوانه بێدهنگن. ئهمه نیشانهی ئهوهیه ههرپارتیهک کهبێدهنگه یان رێگری ناکات لهئهنجامدانی ئهم کاره قێزهونانه،گوزارهیه له وراستیهی که ئهوپارتی و بزووتنهوانه چهنده بونهته کاریکاتۆری (پ د ک)
لای ههموومان ئاشکرایه لهسهرتاسهری کوردستاندا شهرێکی دژوار بهرێوه دهچێت و کۆمهڵێک گۆرانکاری و دهسکهوتی گرنگ بهبهرخودانی هێزی شهرڤانی ئاپۆچی بهپێشهنگایهتی ژنان و گهنجان بهدهستهاتوون.وهک گهلی کورد دهربازی قۆناخێکی نوێ بووین .بێگوومان لهباشوری کوردستاندا گهلێک گۆرانکاری و پێش کهوتن دروست بووه.ئیتر لهناو خهڵکدا بهسهدان پێشهنگی ئاپۆچی بهشداری ناو شۆرشی مهزنی کوردستان بوون وزۆرینهی خهڵکی باشوری کوردستان ههنگاو لهگهڵ پێش کهوتنهکان دههاوێژن. لهئهنجامی پێش کهوتنی گهل وزیادبوونی نارهزایهکانی جهماوهرلهبهرامبهر چهواشهکاریهکانی دهسهڵات و حوکومهت، پارت و لایهنی سیاسی ناچارن بهرهی خۆیان یهکلابکهنهوه. ئیتر یان لهبهرهی سیاسهتێکی نهتهوهی و دیموکراتیدا دهبێت جێگهبگرن یان لهبهرهی سیاسهتی گهندهڵی و نانهتهوهی و نادیموکراتیدا دهمێنن که ئهمانهش دهکهونه زبڵدانی مێژووه .ئهم هێڵانه ههردهچێت روونتر دهبێت. ههربۆیه رووداوی تیرۆرکردنی( ههڤاڵ کهمال و وهستا سدیق) بهمهرامێکی زۆر قێزهونهو بهمهبهستی ئاستهنگ کردنی پێش کهوتنهکانهو بهمهرامی دروستکردنی تهم و مژیی بهخوێناویه لهسهرگهلهکهمان. ئهم رووداوه ههرهشهیهکی ترسناکه لهسهر ههمووکهسایهتیهکی نهتهوهی و دیموکراتی. لهکهسایهتی ههڤاڵ کهمالدا ههرهشهیه لهسهر ههموو پێشمهرگهی دێرین.هێرشهلهسهر ئاوابوونی یهکێتی نهتهوهی و بهتایبهتی بۆ رهشکردن و پاشداکشاندنی ئهو هێزو لایهنانهی که لهم ساڵانهی دوایدا کهمیش بێت ههنگاو بۆ کاری نهتهوهی دهنێن . هێرشه له ههمووئازادیخوازان و دیموکراتخوازان.هێرشه لهسهر ههموو رۆشنبیرو سیاسهتمهدارو رۆژنامهنوسان .بهم رووداوانهدهخوازن مێژوووی رهش بۆ باشوری کوردستان بگهرێننهوه. بۆرێگهگرتن لهم ههموومهرامه قێزهوننانه پێویسته.
1-ههموو جهماوهری ئازادیخواز و دیموکراتخوازو نهتهوهی چالاکی نارهزای دهبڕن ههتا بهسزاگهیاندنی تیرۆرستان.
2-پێویسته پێشمهرگهی دێرین راپهرن و لهسهرپێبن تا ئاشکراکردنی تیرۆرستان و بهسزاگهیاندنیان.
3- پێویسته تهڤگهری ئازادی کۆمهڵگای کوردستان وهک تهڤگهرێکی جهماوهری بههێز و پێشهنگی کۆمهڵگا ههمووهێزی خۆی بخاتهگهر لهپێناو ئاشکراکردنی رووداوی تیرۆرکردنی ههڤاڵ کهمال.چونکه به خاوهندهرکهوتن لهههڤاڵ کهمال و ههمووکهسانی دیموکراتخوازو نهتهوهی دهتوانرێت تهواوی رووداوه تیرۆرستیهکان ئاشکرابکرێت.
4-پێویسته یهکێتی نیشتیمانی کوردستان و بزوتنهوهی گۆران ههموو ههوڵێکی خۆیان بخهنه گهر بۆ ئاشکراکردنی تیرۆرستان وبهسزاگهیاندنیان .لهو باوهرهدام مهرجی سهرکهوتن و خستنهپراکتیکی خاڵهکانی رێکهوتن و هاوپهیمانی ههردوولاش وابهستهی ئاشکراکردنی ئهم رووداوه دهبێت. ئهگهرنا بههیچ شێوهیهک بنهماڵهی شههیدان لهم هێزانه خۆش نابن.
لهکۆتایدا دهڵیم ههڤاڵ کهمال ژیانێکی سهربهرزانهو شکۆمهندانهی ههڵبژارد لهوپێناوی شههیدبوونێکی شکۆمهندانه ههموو هێزی خۆی خستهگهر.زۆرترین کهلتوری فیداکاری بهخشندهی و وهفاداری و خزمهتی بێسنوری پێشکهشی گهلی خۆی کرد. ههڤاڵ کهمال بووه فهخروشانازی نرخی ههرهبههای گهل، بۆدوژمنان و خائینانیش بووه پهڵهیهکی رهش وشهرمهزاریهکی بێکۆتای.
(ش ب)