شیرین موراد
 
بەرەی دیموکراسی  گەل لە سەر فەلسەفەیەکی تۆکمە و سیستەمێکی دیموکراسی و یەکسانیخواز و پشتبەستوو بە گەل لە سەر فەلسەفەیەکی تۆکمە و سیستەمێکی دیموکراسی و یەکسانیخواز و پشتبەستوو بە بنەمای ئاشتی و ئازادی و دادپەروەری هاتۆته پێش وەكوو ڕووناک کەرەوەیەکی ڕێگای ئازادی بۆ گەلە خۆ ڕاگر و ستەمدیدەکەمان بەرە هێز لە گەل وەردەگرێت،  ژن بە بنەمای سەرەکی خێزان و کۆمەڵگا دادەنێت لە هەموو بوارەکانی ژیان دا.
 
بە ئەرکی خۆی دەزانی ببێتە هاوڕێ و هاوکار بۆ ڕۆشنفکر کردنی تاکەکانی خێزان بەتایبەتی ژن چونکە، ژن بەخێوکار و بەڕێوەبەری یەکەمە لە یەکەی کۆمەڵگادا کە خێزانە ، بە هۆی ڕۆڵە گرنگەکەیەوە وەک مرۆڤێکی کاریگەر لە کۆمەڵگادا نابێ بەهیچ جۆرێک دەستدرێژی و بێ ڕێزی لە ئاستیدا پەیڕەو بکر ێت و دەبێ بەمافەکانی خۆی ئاشنا بێت.
 
ژن لە هەموو شوێنێکی ئەم جیهانەدا ناڕەوایەتی بەرامبەر دەکرێ، لەسایەی سیستەمە جیاوازەکانی بەڕێوەبردن لە جیهاندا بە تایبەتی سیستەمی سەرمایەداریدا، بۆ نموونە لە ووڵاتێکی وەکو ووڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا، کە بەناو دیموکراسیترین ووڵاتە، ڕێژەیەکی زۆری دانیشتوانەکەی  بە ئامێر کراوون،  بە مافە مرۆڤایەتییەکانیان نامۆ کراون. جا ژن لێرەدا بارە گرانەکەی بەرکەوتووە و لە قورسترین باری دەروونی و خێزانیدا ژیان بە ڕێدەکات کە جێگای بەزەیی هەر مرۆڤێکی خاوەن وویژدانە لە ژێرناوی مۆدێرنیتەی ئازادی و بەرژەوەندخوازیەتی تاكدا بەئامێرو کۆیلە کراون. بێ بەری بوون لە هەموو سیفەتە جوانەکانی مرۆڤی ئازاد و ژیانی کۆمەڵایەتی خێزانی بەختەوەر کە بنچینەی ئارامی و ئاسوودەیی و بەختەوەرییە.
 
گەر ژن لە باشووری کوردستان هەمان ڕێچکەی ژنانی ڕۆژئاوای کوردستان بگرنە بەر بۆ بەدەستهێنانی مافی ئازادیەکانیان دەتوانن  ببن بە بەرگریکارێکی سەرسەخت لە خۆیان و خاك و شەرەفی گەلەکەیان، ببنە نموونەو سونبولی ژنی ئازاد لە جیهاندا. هەر وەکو لە ڕۆژئاوای کوردستان بینیمان، ژنانی ڕۆژئاوای کوردستان لە دوودەیەی ڕابردوودا هەمان کێشەی  ژێر دەستی و بێ ئیرادەییان هەبوو، بەڵام بەهۆی بیری ئازاد و ڕۆشنگەری هزرو فەلسەفەی ئاپۆیییەوە توانیان بگەنە ئەو پلە سەرکەوتنەی ئێستایانمن ڕووی دەمم لە ژنانی باشووره چونکە مەیدانی کارکردنی بەرەیە لەم قۆناغەدا، پێویستە خۆیان دەربازبکەن لەو دۆگماتیزم بوونە کە بە بەرنامە لە سەریان پەیڕەو کراوە بە هۆی میدیا حیزبیە داردەستەکانی دوژمنانی گەلەکەمان لە ڕێگای زنجیرە تەلەفزێۆنەکانەوە بوونەتە مایەی تێکدانی پەیوەندیەکانی خێزان و هەڵوەشاندنەوەیان و ژەهراوی کردنی مێشکی گەنجان، هێنانی ماڵوێرانی زۆرتر بۆ کۆمەڵگاکەمان.
 
ژنی  ئازاد، پڕ لە سۆزی مرۆڤ دۆستی هەرگیز وەکو پیاوی باڵادەست و پاوانخواز بیر ناکاتەوە ئامانجی کۆمەڵگایەکی یەکسانیخوازی لا مەبەستە.  بیرمەندی جیهانی بەڕێز (عەبدوڵا ئۆجەلان) لە پارێزنامەکەیدا دەڵێ:" گەر دیمۆکراسیترین پیاو بێنیت و دەسەڵاتی بدەیە دەست دەبێت بە پیاوێکی دکتاتۆر ئەم ووتەیە لە جیهاندا سەلمێندراوە، چونکە لە دنیادا ئێستاشی لە گەڵدا بێت دەسەڵات لە ژێر ڕکێفی پیاو دایە ، هەر وەکو دەبینن نایەکسانی مرۆڤەکان لە هەموو کۆمەڵگاکاندا بەکۆیلە کردنی ژن بەردەوامە بە هەموو شێوازەکانیەوە.
 
ژنی کورد کە خاوەنی دێرینترین نەریتی کۆمەڵایەتییە لە سەر خاکی میزۆپۆتامیادا بەتایبەتی لە هیلالی زێڕین دا، هەروەها خاوەنی یەکەمین شۆڕشە لە جیهاندا کە بە شۆڕشی نیۆلۆتیک و زمان ناسراوە. ئەم شۆڕشە توانی زاراوە بۆ هێماکان بدۆزێتەوە زمان و ئاخاوتن پێکبێنێ، شێوازی لێکتێگەیشتن و پێکەوە ژیانی کۆمەڵایەتی بەرهەم بێنێ، زانایانی شوێنەوار ئەم ڕاستییەیان پشتڕاستکردۆتەوە  کە کۆنترین و دێرینترین ئەشکەوت وشوێنەوار لە کوردستاندان، ژنی کورد سەلماندی کە چیتر قبووڵی نیە بێ ئازادی و یەکسانی ژیان بە ڕێبکات . سەرەڕای ئەو هەموو کۆسپ و تەگەرەکانەی هاتنە پێشی کۆڵنەدان و نەبەردی نواند. هەر بۆیە بوونە خاوەنی دیموکراسی ڕاستەقینەی جیهانی وسیستەمێکی یەکسانیخوازی مرۆڤ دۆستی کۆمەڵایەتی و بەڕێوەبردن.
 
بەرەی دیمۆکراسی گەل، بەبەرنامە ڕێخۆشکاره بۆ دەرخستنی تواناو ئیرادەی ژن لە ناو گەلی باشووردا ، چونکە بڕوای تۆکمەی هەیه بە تواناکانیان  گۆڕانکاری ڕیشەیی و پێشانگایەتی بێنێتە بەرهەم و توندوو تیژی دژی ژنان بە یەکجاری لە گۆڕ بنێت..