ژنها

سلێمانی - پانێڵی ( شۆڕشی ئازادی ژن له‌ رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌راست) له‌ کۆنفرانسی له‌ هزری عه‌بدوڵا ئۆجه‌لاندا ئاشتی و سه‌قامگیری له‌ رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست به‌ڕێوه‌چوو.

له‌ پانێڵی ( شۆڕشی ئازادی ژن له‌ رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌راست) له‌ سێیه‌م رۆژی کۆنفرانسی ئاشتی و سه‌قامگیری له‌ رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕست له‌ هزری عه‌بدوڵا ئۆجه‌لاندا سێ ته‌وه‌ر گفتووگۆ کرا.

مۆدەراتۆر فەراح سابیر پانێلەکەی بەڕێوەبرد و هەریەک لە سەلوا قیقا لە کۆالیسیۆنی ژنانی تونس، جەیلان باغریانت، ئەندامی کۆردیناسیۆنی کەژەئا لە ئەستەنبۆل، ئاسیا عەبدوللا، هاوسەرۆکی پەیەدە لە ڕۆژئاوای کوردستان و ئه‌نوه‌ر موسلیم، هاوسه‌رۆکی کانتۆنی کۆبانێ بەشداریان کرد.

له‌یه‌که‌م پانێڵی ئه‌مڕۆدا ئه‌نوه‌ر موسلیم، هاوسه‌رۆکی کانتۆنی کۆبانێ قسه‌ی له‌سه‌ر (گۆڕانی ده‌سه‌ڵاتی پیاو بۆ شۆڕش) کرد وه‌ک یه‌که‌م ته‌وه‌ری پانێڵه‌که‌.

ئه‌نوه‌ر موسلیم، هاوسه‌رۆکی کانتۆنی کۆبانێ له‌ رۆژئاوای کوردستان، له‌ قسه‌کانیدا تیشکی خسته‌ سه‌ر شۆڕشی رۆژئاوای کوردستان به‌پێشه‌نگایه‌تی ژنان و تی: کۆبانێ بۆته‌ سه‌رچاوه‌ و کانیاوی شۆڕشگێڕانی جیهان، گرانترین تێکۆشان ئه‌و تێکۆشانیه‌ که‌ ژنان و پیاوان له‌ به‌رامبه‌ر تیرۆر ده‌یکه‌ن و ده‌یانه‌وێ پیلانه‌کانی تیرۆرستان تێکبشکێنن.

ئه‌نوه‌ر موسلیم، وتیشی: له‌ هه‌ندێک کۆمه‌ڵگا ژن وه‌ک شه‌یتان به‌ناو کراوه‌، به‌ڵام ژن شۆڕش به‌رپاده‌کات و رووبه‌رووی زۆر سته‌م و چه‌وسانه‌وه‌‌ ده‌بێته‌وه‌، ئه‌و تێکۆشانه‌ی ژن به‌ڕێوه‌ی ده‌بات له‌ هه‌موو بواره‌کانی ژیاندایه‌، بۆیه‌ ئازادی ژن ئازادی کۆمه‌ڵگایه‌.

سەلوا قیقا لە کۆالیسیۆنی ژنانی تونسەوە، بەم شێوەیە قسەکانی دەستپێکرد: "ئەم کۆنفڕانسە ئاسانکاری دەکات بۆئەوەی کە بتوانین پێکەوە بەرامبەر بە سەرمایەداری و کۆنەپەرستی بوەستین".

سەلوا، وتیشی:"ئێمە پێداگرین لەسەر ئەوەی کە لە مێژووی مرۆڤایەتیدا چیرۆکێکی نوێ بنووسین، هەوڵدانی ئێمە بۆ سڕینەوەی هەموو جیابونەوەکانی دژ بە ژنە، ئەنجامێک کە بۆ ژنان بەدەست هاتووە لە سایەی تێکۆشانی ژنانەوە کەمە و پێویستە هەوڵدانی زیاترمان هەبێت، چونکه‌ تا ژنان ڕووبەڕووی پەراوێز ببنەوە، ڕووبەڕووی توندوتیژی دەبینەوە."

سەلوا قیقا وتیشی:"ئێمە هەموومان لە تەواوی سەرزەوی بەها مرۆڤایەتیەکانمان خۆش دەوێت ئەگەرچی زۆریش جیاواز بین، لە ئامێزگرتنی خاکێک کە نزار قبانی لێی لەدایک بووە و شیعرەکانی ڕەهەندێکی مرۆڤیان هەیە و هاوکات لە زمانی ئۆجالاندا وێڕای هەمو جیاوازیەکان هەیە، نزار قبانی دەڵێت من هەڵگری هەمو ناسنامەکانی جیهانم، تیرۆرە دڕندەکانی ئەمڕۆی جیهان لە ژێر ناوی ناسنامە ئەنجام دەدرێت، پێویستە ناسنامەی ئێمە ناسنامەی گەردونی بێت، هەر وەک چۆن بەڕێز ئۆجالان دەڵێت دەبێت وڵاتەکانمان لەو وەحشیەتە داماڵین و وڵاتەکانمان بە چەکی عەقڵ بەڕێوەببەین، تێکۆشانی ئێمە دەبێت سیاسی و عەقڵی بێت.
هەروەها سەلوا قیقا باسی لە دەستکەوتەکانی شۆڕشی ژنان لە تونس کرد و وتی: "دەچمە سەر ڕێبازی ژنان لە تونس، فرەڕەنگی کلتوری لە تونس زەمینەی ساز کرد کە دەستوورێک لە دژی فرەژنیدا دروست بێت، ئەم دەستوورە ماف بە ژنان دەدات کە چەند منداڵیان هەبێت و مافی لەباربردنیان هەبێت، لە بەندی بیست و یەکەمدا دەڵێت هاووڵاتیان لە بەرامبەر یاسادا یەکسانن ، لە ئەنجومەنەکاندا ژنان مافی بەشداری یەکسانیان هەیە، دەوڵەتی سەربەخۆی پاش شۆڕش زۆر مافی بۆ ژنان دابین کرد، بەر لە دەوڵەتی سەربەخۆ یەکیەتی ژنان سەر بە دەوڵەتی دەسەڵاتدار بو، بەڵام ژنان لێژنەی ژنانی کرێکاریان دامەزراند کە دەکەوتە دەرەوەی بازنەی دەسەڵات، ژنان پاش شۆڕشی تونس یەکیەتیەکیان لوە چل کەس پێکهێناو بەتەواوی هێزەوە وەستان لە بەرامبەر یاسایەک کە ئیسلامیەکان دەیانویست پەسندی بکەن، ٥٠٠ هەزار ژن ڕژانە سەر شەقامەکان و ڕێگەیان نەدا بە ئیسلامیەکان."

پاشان جەیلان باغریانت، ئەندامی کۆردیناسیۆنی کەژەئا لە ئەستەنبۆل بابەتێکی لە سەر شۆڕش لەناو شۆڕشدا پێشکەش کرد.

جەیلان باغریانت وتەکانی بە سڵاو لە شەهیدانی ژن دەستپێکرد، لە درێژەدا وتی:"ڕێبازی ژنانی ئازاد لە ژیانی ئازاد-دا ئەگەری هەیە، ئەمە یەکێک لە فەلسەفە بنەڕەتیەکانە کە ڕێبەر ئاپۆیە، لە مێژوودا ئێمە هەمیشە کۆیلە بوین، ژن شۆڕش لە ناو شۆڕشدا بەڕێووە دەبات، لێرەدا لەسەر ئەم مژارە هەوڵ دەدەم ئەوەی کە ڕێبەری گەلی کورد لە زیندانی تاکەکەسی پێی گەیشتوە تاووتوێی بکەم."

جەیلان وتیشی: "بەڕێنوێنیەکی ڕێبەر ئۆجالان، پێشکەوتن لە ڕێگای ژنەوە ڕاستیترین ڕێگایە، شۆڕشی کۆمەڵایەتی لە چوارچێووەی شۆڕشی ژندا پێشدەکەوێت، ٨٠%ی شۆڕشەکان بە تیکۆشانی ژنان دەبێت بەڕێوە بڕوات، لە ٥٠٠٠ ساڵی بەر لە زایین هەوڵی پێشکەوتنی ژنان لە لایەن دەسەڵاتەوە سەرکوت کراوە، لێرەدا دژە شۆڕشێک لە ئارادایە، پیاو بە تاڵانکردنی شۆڕشی ژنان دەسەڵاتی خۆی چڕوپڕتر دەکاتەوە، ئەو هێرشانەی کە سەرمایەداری دژی ژن دەستیپێکردوە، ژنی کردوە بە ڕەگەز یا مەکینەیەک کە منداڵ دەهێنێت، لە قۆناغێک داین کە پێویست بە چارەسەریەکی خێرا بۆ کێشەی ژن هەیە."

ناوبراو پاشان ئاماژەی بە ڕۆڵی پێشەنگی ژن کرد و وتی: " ئەو ژنەی کە بە تێکۆشان ڕوویەکی جوانی وەرگرتوە بە ڕێبەرایەتی ڕێبەر ئاپۆ ئەم کارەی کردوە، لە هەر شوێنێک کە ژن هەبێت ئەنجومەنی ژنانمان پێش خستوە."

هاوکات لە پانێلەکەدا ئاسیا عەبدوللا، هاوسەرۆکی پەیەدە لە ڕۆژئاوای کوردستانەوە وتارێکی خوێندەوە، ئاسیا عەبدوللا یەکێک بوە لە دامەزرێنەرانی پەیەدە لە ٢٠٠٤دا، ئاسیا عەبدوللا وتی: "شۆڕشی ژن لە ڕۆژئاوای کوردستان، بەر لە هەموو شت گۆڕینی کۆمەڵگا و هەموو یاسا کۆمەڵایەتیەکان بو، ژن ناوکی کۆمەڵگای نوێیە، هەوڵدەدەم تێکۆشانمان لە ڕۆژئاوای کوردستان ڕوون بکەمەوە، هەم لە بزوتنەوەی ژن و هەم لە بزوتنەوەی کۆمەڵگادا."

ئاسیا عەبدوللا باسی لە جێگای ژن لە هزری بەڕێز ئۆجالان کرد و وتی: "هزری ڕێبەر ئۆجالان ڕێبازێک بۆ چارەسەرکردنی کێشەی ژن دابین دەکات، بەشداری سیاسی و خەباتی ژن کاریگەریەکی گەوەرەی لە سەر چارەنوسی ژن بەگشتی هەیە، ژن ئیتر ناچار نیە بۆ پیاو بژیت و بۆ پیاو بمرێت، ژن بۆ ڕزگاری خۆی و کۆمەڵگا دەژی، ژن ئەمڕۆ لە ڕۆژائاوای کوردستان بوە بە هێزێکی پێشەنگ لە هەمو بوارەکاندا، تێکۆشانی ژن هەمو ڕوحیەتە دۆڕاوەکانی پێشووی ژنی سڕیەوە."

هەروەها ناوبراو وتیشی: "لە سەر بناغەی خەباتی ڕێبەر ئاپۆ لە بەرامبەر هەمو سەرکوتەکانی ڕژێمی بەعس، ژن دەستی بە شۆڕش کرد، جیاوازی شۆڕشی ڕۆژئاوای کوردستان ئەمەیە، پێشکەوتنی شۆڕشی ژن بو بە هۆی پێشکەوتنی شۆڕشی کۆمەڵگا، ژن توانی تەنانەت پاراستنی خۆی بکات، یەکینەکانی پاراستنی ژن لە بەرامبەر هەمو هێزە هێرشکەرەکاندا بەرخۆدان دەکەن و بە پاراستنی خۆیان پاراستنی مرۆڤیش پێکدەهێنن، ژن توانی ببێت بە خاوەنی بڕیاری خۆی و بڕیاری هاوبەش لە ئاستی سەرۆکایەتیدا، ژنان لە ڕۆژئاوا لە هەمو سیستەمەکاندا هەن، ژن بە ڕێکخستنکردنی خۆی توانی ئەم دەستکەوتانە بەدەست بهێنێت."

ئاسیا عەبدوللا ئاماژەی بە یەکیاتی ستار لە ڕۆژئاوا کرد و وتی: "لەناو ڕێکخراوی یەکیەتی ستار کارێکی گەورە بۆ چارەسەرکردنی کێشەی ژن کرا، بەتایبەت ئاکادامی زانستی ژن ڕۆڵێکی گەورەی بۆ پێشکەوتنی ژن و ڕەدکردنەوەی سیستەمی خێزان گێڕاوە، ژن دەتوانێت جارێکی دیکە بە زهنیەتی ئازادی و ڕێکخستنکردنێکی نوێ پێشەنگی بکات، لە ئێستای ڕۆژئاوای کوردستاندا ئیرادەی ژنە کە کۆمەڵگا دەپارێزێت."

ئاسیا عەبدوللا بەم شێووەیە کۆتایی بە قسەکانیدا: "ئێمە لە ڕۆژئاوای کوردستاندا دەڵێین یا دەبێت بە ئازادی بژین یا نەژین، ژن لە ڕۆژئاوای کوردستان دەتوانێت بۆ ڕووبەڕو بونەوە لەگەڵ هەمو سەرکوتەکاندا یاسا و هەوڵدان و تێکۆشانی تایبەت بە خۆی هەبێت، خەباتی ئێمە لە ڕۆژئاوای کوردستان تەنها لە ئاستی ژنانی کورددا نیە بەڵکو هەمو پێکهاتەکان دەگرێتەوە".

(ش ب)